İş Hayatında Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar

Çok fazla zamanınızı almadan kısa başlıklarla, şu anda okumakta olan, iş arayışında olan veya çalışan arkadaşlara, iş hayatında dikkat etmeleri gereken bazı konuları, kendi tecrübelerimle aktarmaya çalışacağım. Umarım sizlere bir faydam dokunur.

Kendi Sektörünüzü Tercih Edin

İlk dikkat etmeniz gereken konulardan birisi sadece kendi mesleğinizi yapabileceğiniz ve mesleğinize bir şeyler katabileceğiniz firmaları önceliğinizde tutmanızdır. Bazı firmalarda iş öğretmezler ve birden fazla işi, tek bir elemana yükleyebilirler. Ya da sadece belli bir işi yaparsınız ve mesleğinizde ilerleyemezsiniz. Bunun için bir iş ararken hem ilerleyebileceğiniz hem de size ait olmayan işleri yapıp, yaptığınız işi de doğru yapamamamına sebep olacak iş yerlerini tercih etmeyin.

Her Parmağında Bir Marifet

Önceden işler gazeteden aranırdı. Şimdi ise iş arama denince ilk akla gelen internet siteleridir. Bu sitelerde yine kendi aralarında ayrılıyorlar. İş ilanı verebilecek bazı siteler bedava, bazıları da ücretlidir. Aşırı kurumsal firmalar genellikle ücretli olan siteleri tercih ediyorlar. Sizde iş ararken buna dikkat edebilirsiniz. Ücretli olan sitelerde yayınlanan ilanlar, genellikle şirketlerin insan kaynakları departmanı tarafından verilen ilanlardır. Daha kurumsal bir firmada çalışmak istiyorsanız ücretli sitelerde yayınlanan ilanlara bakabilirsiniz. Yine dikkat etmeniz gereken bir diğer konu da aşırı kurumsal firmaların sizden aradığı nitelikler: bu ilanlarda sizden bekledikleri birçok özellik görebilirsiniz. Hatta o kadar abartırlar ki içinizden dersiniz ki "yaa bu özelliklerde bir eleman var mı gerçekten".. diye. Misal yüksek lisans yapmış olsun, Office programlarını bilsin, ehliyeti olsun, yurt dışı seyahat engeli olmasın, mesaiyi abarttık 10'a kadar çalışsın ama sabah 7'de gelsin, prezentabl ve diksiyonu düzgün olsun, alakasız bir sürü sertifkası olsun, İngilizce yetmez bir de başka bir dili olsun, alakası yok ama işte muhasebe programını da tercihen bilsin, yeni mezun olsun ama 5 yıl iş tecrübesi olsun gibi bazıları fazla uçuk olan iş ilanları görebilirsiniz. Ama işe başladığınızda bunların bir çoğuna ihtiyaç bile duymazlar. Bunun sebebi iş verenin olabildiğince yetenekli çalışanların başvuru yapmalarını sağlamakta kullandıkları bir hiledir.

İnsan Kaynakları Çırağı

Kendi sektörüm için karşılaştığım bir Grafik Tasarımcı ilanından bahsedeyim. Bu ilanda bir grafikerden aklınıza gelebilecek bütün özellikleri istemişler. Ama grafik programlarının adı yanlış. Bu ilanda Corel programının adını korel olarak, Autocad programını adını da otoket olarak yazmışlar. Bu ilanı veren kişinin yeterli donanıma sahip olmadığını gösteriyor. İş veren daha programların adını bile doğru yazamazken birçok niteliğe sahip elemanı iş görüşmesine çağırması çok anlamsız olur. Bir iş verenin çalıştığı sektör ile ilgili yeterli bilgisi yoksa mülakata gelen elemanlardan hangisinin daha iyi olduğunu anlayamaz. Bu yüzden iş verenin konuların hepsine hakim olmasa da çalıştığı sektör ve çalıştırdığı elemanların yaptığı işler hakkında biraz da olsa bilgi sahibi olması gerekmektedir.

Genel Meslekler İçin

İş ararken sadece bayan veya bay eleman arayan firmaları tercih etmeyin. Eğer sadece bay eleman aranıyorsa mesleğe ek olarak, araba kullanma, yük taşıma ve kas gücü gerektiren işleri yaptırabilirler. Eğer sadece bayan eleman aranıyorsa, temizlik, çay servisi ve bulaşık yıkama gibi işleri yaptırabilirler. Bu yüzden genel bir meslek için bay ve bayan ayrımı yapmayan firmaları tercih edebilirsiniz. Çünkü kurumsal firmalarda genellikle böyle bir ayrım yapılmaz.

Ayak İşi mi, Staj İşi mi

Eğer daha önce hiç çalışmadıysanız, ilk olarak staj yapacaksanız öncelikle nasıl bir yol izlemek istediğinize karar verin. Ben staj yerinde işi mi öğrenmek istiyorum. Yoksa 6 ay 1 sene sırf kurumsal firma diye hiçbir şey öğrenmeden ayak işi mi yapmak istiyorum. Eğer işi öğrenmek istiyorsanız aşırı kurumsal firmaları tercih etmeyin. Kurumsal firmalardaki çalışanlar, stajyerler onların yerine geçmesin diye ve olası bir hata için riske girmemek için fazla bir şey öğretmezler. Çoğunlukla da ayak işleri yaparsınız. Halbuki stajyerlik böyle bir şey değildir. Ama siz işi öğrenmek ve bir sonraki gireceğeniz iş için tecrübe sahibi olmak istiyorsanız, daha az kurumsal firmaları tercih edebilirsiniz.

Hatta bir tanıdığım var. Fransa'dan İstanbul'a staj yapmak için gelmişti. Kendisi uçak mühendisi, biz de Hava Yolları'nda kendisie staj yeri bulduk ve stajını yapmaya başladı. Uçak mühendisi olmasına rağmen çay servisi ve ayak işleri yaptırmaya başladıkları için 'ben bunca yıl ayak işi yapmak için mi okudum' dedi ve stajı bırakıp Fransa'ya geri döndü. Burada anlatmak istediğim asıl konu, daha az kurumsal firmaları tercih ederseniz, alınan stajyer sayısı az olacağı için size kendi mesleğiniz hakkında daha fazla şey öğretirler. Ve yarın bir gün stajınız bittiğinde artık stajyer olarak değil de yardımcı pozisyonunda işe başyabilirsiniz. Ve yine dikkat etmeniz gereken konu da kendinizi çok üstün görmemeniz, çünkü hiçbir eleman vazgeçilmez değildir. Her elemanın yerini doldurabilecek başka bir eleman mutlaka vardır. Asla kendinizi diğer çalışanlardan üstün görmeyin. Kibirli olmayın. Eğer yönetici pozisyonunda değilseniz, atalarımızın da dediği gibi 'köprüyü geçene kadar ayıya dayı' diyeceksiniz. Hiçbir başarı kolay yoldan kazanılmaz. Bugün başarılı olan hiçbir insan, bulunduğu konuma emeksiz gelmemiştir. Eğer başarı kolay yoldan kazanılsaydı, milyonlarca insan iyi mesleklere sahip olurlardı. Ya da kendi şirketlerini kurarlardı. Bir işte çalışırken çok bunaldığınız zamanlarda kendinize bu sözü hatırlatın: "Ben hep bu şekilde kalmayacağım. Kendimi geliştirmeliyim". Unutmayın herkes başarılı olsaydı, ülkedeki düzeni kuramazdık. Misal bu ülkenin araba tamircisine ihtiyacı var. Çöpçüye ihtiyacı var. Kağıt toplayacısını da ihtiyacı var.

Trafikte Geçen Hayat

İş ararken dikkat etmeniz gereken bir diğer konu da iş yerinizin olabildiğince evinize yakın olmasıdır. Günün 4 saatini yolda geçirirseniz, bir süre sonra bu dayanılmaz bir hal alabilir. Günde 4 saatten, pazar gününü çıkarırsak bu bir haftada 24 saat yapar. Bir haftada bir günlük zamanınız yolda geçiyor demektir. Sırf bir iş yeri size 400-500 TL fazladan veriyor diye bu işkenceye katlanmayın. Kurumsal firmaların bir çoğu deneme süresi bittikten sonra çalışanla en az bir sene sözleşme yaparlar. 1 seneden önce işten ayrılmak istediğinizde de belli bir tazminat ödemeniz istenebilir. Eğer yanlış bir seçim yaparsanız bu işkenceye katlanmak zorunda kalırsınız. İş ararken mutlaka servisi olan bir firmayı veya en fazla 2 vesayet gidip gelebileceğiniz firmaları tercih edin. Önceden en iyi okulun eve en yakın olanı olduğu söylenirdi. Bence bir iş yeri içinde bu geçerli..

Özgüven

İşe başvurdunuz, mülakata çağırıldınız. Asla karşınızdaki kişinin sizi ezmesine izin vermeyin, aynı zamanda saygınızdan da ödün vermeyin. Unutmayın ki ilk gittiğiniz iş yerinde çalışmak zorunda değilsiniz. Aradığınız işi bulana kadar belki de 10-15 mülakata katılacaksınız. Sizin bir işe ihtiyacınız olduğu kadar, iş verenin de bir çalışana ihtiyacı var. Bu yüzden gittiğiniz her iş yerini mülakat tecrübesi kazanıyor olarak görün. Ben ilk mülakatıma annemle gitmiştim. Siz kesinlikle bu hatayı yapmayın. Ailenizden veya arkadaşlarınızdan yanınınızda kimse olmasın. Bu iş veren için eksi puandır. İş hayatında özgüven çok önemlidir. Mülakatta hemen maaş konusunu açmayın. Size ne kadar ücret beklentiniz var diye sorulduğunda: "sizin bu pozisyon için düşündüğünüz rakam nedir?" diye sormanız sizin için daha avantajlıdır. Misal sizin istediğiniz maaş 2.500,00 TL, ama iş verenin bu pozisyon için düşündüğü rakam 3.000,00 TL. Öncelik sizde olursa 2.500,00 TL'ye işe başlarsınız. Ama karşı tarafa öncelik tanırsanız 3.000,00 TL maaşınız olur.

Şartlar ve Detaylar

Mülakatta mutlaka yapacağınız işin detaylarını ve şartlarını konuşun. Hatta ses kaydı bile yapabilirsiniz. Şahsen daha önce böyle bir durumla karşılaşmıştım. İş veren mülakkatta özellikle belirttiğim durumun konuşulmadığını iddia etmişti. Bu yüzden ses kaydı yaparsanız, elinizde bir kanıt olur. İşe giriş çıkış saatlerini, hafta sonu izinlerini, mesai varsa mesai saatlerini ve mesai ücretlerini mutlaka konuşun. İş verenle bütün şartları konuşup anlaştınız ve hafta başında işe başlayacaksınız. İşe ne erken gidin ne de geç gidin. Tam zamanında orada olun. Bir işe nasıl başlangıç yaparsanız, genellikle fazla değişiklik göstermeden o şekilde devam eder. Ve bu rutini bozarsanız dikkat çekersiniz. İşin ilk günü gözlem yapın. Aynı ortamda 20'den fazla kişiyle çalışabilirsiniz. Aynı zamanda bu 20'den fazla karakter demektir. Herkesle iyi geçinmeniz mümkün değil. Bu yüzden bunun için çaba sarf etmeyin, kötü olan siz olursunuz. Bir iş yerinde herkes önce kendi menfaatini düşünür, sizde öyle yapın. Çalışanlarla asla iş dışı sohbetlere girmeyin. Siyasetten konuşmayın. Kendi özel hayatınızı anlatmayın. Onların anlatmasına izin vermeyin. Onların dertlerini dinlemeyin. Unutmayın siz psikolog değilsiniz. Şahsen bu tür olayları çok yaşadım. Kadın annesinin komşusuna kadar anlatıyordu. Halbuki banane değil mi.. Eğer çalışanların dertlerini anlatmalarına izin verirseniz, paçanızı kurtaramazsınız. İş yerindeki çalışanlarla veya iş yerinizle bağlantılı biriyle asla duygusal bir bağ kurmayın. Aynı pozisyonda çalıştığınız insanların, size emir vermesine izin vermeyin. Buna bir kere müsamaha gösterirseniz önünü alamazsınız. İş hayatında mecbur kalmadıkça kimseden yardım istemeyin. Çünkü iş hayatındaki yardımların birçoğu karşılıksız değildir. İş yerinizdeki basit bir olayı patronunuza veya müdürünüze ispiyonlamayın. Yine kötü olan siz olursunuz. Annemin tabiriyle 'eşeğimi gördün mü görmedim' veya atalarımızın da dediği gibi 'bana dokunmayan yılan bin yıl yaşasın' atasözünü her zaman olmasa da belli durumlarda anımsayabilirsiniz.

Son olarak asla hakkınızı yedirmeyin. Sonuna kadar kendinizi savunun.

Hayalinizdeki mesleği seçip mutlu olacağınız iyi bir iş yerinde çalışmanız dileğiyle..