Ücretli Çalışanların Maaşına Konan Haciz

Bilindiği gibi ülkemizde asgari geçim sınırının altında çalışan bir çok vatandaşımız var. İşsizlik ve geçim derdinin yüksek olduğu ülkemizde artık herkes taksit seçeneğiyle yaşar hale geldi. Bunun sonucunda da kredi kartları borcu çalışanlar için büyük bir sorun oluşturmaya başladı. Bu konuyla ilgili firmamızda ki bir çalışanımıza iki tane haciz yazısı geldiğinde konuyla ilgili yeterli bilgiye sahip olmadığımızı farkettik. Bu konuyla ilgili bir araştırma yaptığımızda İcra iflas kanununun 83. maddesinde ki şu ifadelerle karşılaştık;

“Maaşlar, tahsisat ve her nevi ücretler, intifa hakları ve hasılatı, ilama müstenit olmayan nafakalar, tekaüt maaşları, sigortalar veya tekaüt sandıkları tarafından tahsis edilen iratlar, borçlu ve ailesinin geçinmeleri için icra memurunca lüzumlu olarak takdir edilen miktar tenzil edildikten sonra haczolunabilir. Ancak haczolunacak miktar bunların dörtte birinden az olamaz. Birden fazla haciz var ise sıraya konur. Sırada önde olan haczin kesintisi bitmedikçe sonraki haciz için kesintiye geçilemez.” 

Yani borcuna karşılık çalışanın her nevi ücretinin 1/4 ünden azı olmamak kaydıyla haciz edilebilir.  1/4 alt sınırdır.

Ancak iş kanununda konuya ilişkin ayrı bir düzenleme vardır. Şöyle ki;

“Ücretin saklı kısmı MADDE 35. - İşçilerin aylık ücretlerinin dörtte birinden fazlası haczedilemez veya başkasına devir ve temlik olunamaz. Ancak, işçinin bakmak zorunda olduğu aile üyeleri için hakim tarafından takdir edilecek miktar bu paraya dahil değildir. Nafaka borcu alacaklılarının hakları saklıdır.”

İş kanunu haczedilebilecek tutarı çalışanın ücretinin 1/4 ü ile sınırlamıştır.bu 1/4 sınırlaması bir yönden işçiyi korumaktadır. aynı anda gelen bir kaç hacizden dolayı çalışanın maaşının tamamına el konularak geçim sıkıntısının daha da artmasının önüne geçilmiştir. Bir haciz bitmeden diğer haciz kesintisinin yapılamayacağı iş kanununda açıkca belirtilmiştir. haciz yazılarının sık sık gelmesi durumunda işveren muhasebesel anlamda sıkıntıya düştüğünde işçiyi işten çıkarabilmektedir. Konuyla ilgili elimizde yargıtay kararını sizlerle de paylaşalım.

"İşçi ücretinin, borcu nedeniyle haczedilmesi, feshi geçerli kılmalıdır. İşçinin ücretine sık sık haciz gelmesi, işyerinde örneğin muhasebe veya hukuk servisinde önemli zaman kaybına neden olacak şekilde çalışma sürecini veya işyeri organizasyonunu olumsuz yönde etkilediğinin kabul edilmesi halinde, geçerli fesih nedeni oluşur.

Ancak bunun için işçiye önceden ihtar çekilmesi gerekir. (Yargıtay 9 H.D. 20.10.2008 Tarih, E.2008/3737, K.2008/27673 sayılı Karar).

bu olaydanda anlaşılacağı üzere işçi hakkında değişik alacaklılar tarafından, çok sayıda icra takibi yapıldığı ve ücretine hacizler konulduğu, işverenin ihtarına rağmen işçinin, ücreti üzerindeki haczi kaldırmadığı görülünce, işçinin işine son verilmiş. Olayın yargıya intikali üzerine, Yargıtay işvereni haklı bulmuştur."

KIDEM TAZMİNATI HACZEDİLEBİLİR Mİ? HACZEDİLİRSE 1 / 4 Ü MÜ HACZEDİLİR, TAMAMI MI?

a) İş Kanununda; "Genel anlamda ücret, bir kimseye bir iş karşılığında işveren veya üçüncü kişiler tarafından sağlanan ve para ile ödenen bir tutar olup, en geç ayda bir ödenmektedir" şeklinde tanımlanmıştır.

b) 15.05.1957 tarih 13 E. 10 K. sayılı İçtihadı Birleştirme Kararında; "kıdem tazminatının, muayyen olmayan iş akitlerinde işinde sebat göstermiş olan ve akde aykırı hareketinden başka bir sebeple işinden ayrılan işçiye mali menfaat sağlayarak işlerinde sebat etmelerini teşvik maksadıyla kabul edildiği" belirtilmiştir.

c) Bu haliyle kıdem tazminatı, yasada belirtilen asgari süreyi tamamlayan işçinin hizmet sözleşmesinin, yine yasada gösterilen nedenlerden birisi ile sona ermesi durumunda işverence işçiye veya mirasçılarına toptan ve bir defada ödenen bir paradır.

Bu tanımlardan da anlaşılacağı gibi kıdem tazminatı, İş Hukukuna Özgü, yasadan doğan bir tazminat olup, ücret kavramının içinde düşünülemez.

Öte yandan, 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanununun 121. nci maddesi, sosyal sigorta haklarının dokunulmazlığını öngören kamu düzenine ilişkin bir hüküm içermekte olup, kıdem tazminatı bu maddede belirtilen kurumca bağlanacak gelir veya aylık ile sağlanacak yardımlar kapsamında da değildir.

Dolayısıyla; şartlar oluştuğunda toptan ve bir defada ödenmekte olan kıdem tazminatının haczedilemeyeceği yönünde kanunlarda bir açıklık bulunmadığı, bu tazminatın İİK.nun 82. ve 83'üncü maddelerinde de sayılmadığı, bu nedenle kıdem tazminatının tamamının tüm alacaklar için haczedilebileceğini söylemek mümkündür.

Yazımızın sizlere faydalı olmasını umuyoruz.